Oddział w Gniewie

Zamek w rękach Polaków

W 1466 roku, na mocy pokoju toruńskiego, zamek przeszedł w ręce polskie i stał się siedzibą starostów. W drugiej połowie XVII wieku starostą gniewskim był Jan Sobieski, który, jeszcze zanim został królem, zbudował na podzamczu nowy barokowy budynek dla swojej żony Marii Kazimiery.

Twierdza zmienia właściciela

W 1772 roku do Gniewu weszły oddziały Pruskie i zajęły zamek. Odtąd pełnił on funkcje wojskowe, a następnie służył za magazyn zboża, co pociągnęło za sobą konieczność zmiany układu wnętrz na nowy podział kondygnacji.

W 1855 roku częściowo rozebrano mury podzamcza i zburzono wieżę stołpu, zastępując ją inną, mniejszą, na wzór trzech pozostałych wieżyczek narożnych.

Kolejna przebudowa warowni miała miejsce w latach 1856-1859 i związana była z przeznaczeniem gmachu na więzienie, uchodzące powszechnie za jedno z najcięższych w całych Prusach. Prace polegały na usunięciu tynków, odbudowie sklepienia kaplicy, rozebraniu gdaniska (wieża stojąca poza murami obronnymi) i wykuciu nowych otworów okiennych.

Budowla wraca w polskie ręce

W takim stanie zamek został przejęty przez administrację polską w 1920 roku i przeznaczony na siedzibę starostwa, a następnie wojskowy magazyn amunicji. W trakcie pożaru w 1921 roku zniszczeniu uległy trzy skrzydła oraz zadaszenie warowni. Podczas okupacji mieściła się tutaj paramilitarna szkoła dla młodzieży, a następnie przejściowe więzienie dla Polaków.

Zamek pod skrzydłami Muzeum

W 1968 roku na zamku rozpoczęły się pierwsze prace rewitalizacyjne. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku włączyło się w nie w 1992 roku. Zaledwie rok później, po ostatecznym odgruzowaniu i zaadaptowaniu piwnicy znajdującej się pod skrzydłem południowym, na zamku zaprezentowana została pierwsza wystawa – „Gniew w świetle badań archeologicznych w latach 1975-1985”.

27 stycznia 1995 roku, po trzyletnich staraniach, decyzją ówczesnego wojewody gdańskiego Macieja Płażyńskiego, powołany został oficjalnie Oddział Muzeum na Zamku w Gniewie. Nowa placówka zajęła zachodnie skrzydło zamku i, poza prowadzeniem działalności wystawienniczej i naukowej, została też partnerem organizowanych na zamku turniejów i imprez historycznych.

15 lipca 1998 roku otwarto multimedialną wystawę opowiadającą o bitwie pod Grunwaldem – „Grunwald 1410”, a w 2010 roku wystawę „Życie codzienne na średniowiecznym zamku”.

Otwórzcie bramę na oścież!

W 2022 r. Oddział w Gniewie zyskał nową siedzibę: Dom Bramny. Ten neogotycki budynek powstał w 1855 r. W XXI w. został odrestaurowany i zaadaptowany na potrzeby muzeum. To właśnie w Domu Bramnym zaczyna się zwiedzanie Oddziału w Gniewie. Tam kupuje się bilety i pamiątki, tam też organizowane są wystawy czasowe.

Idzie nowe

26 października 2022 r. w podniosłym i radosnym nastroju została otwarta nowa wystawa stała: „Gniew. Miasto na szlaku wielkiej historii”. Ekspozycja znajduje się w dwóch nowocześnie zaaranżowanych pomieszczeniach na zamku w Gniewie. Jak powiedziała Ewa Trawicka, dyrektor Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, Gniew nareszcie doczekał się wystawy, która ukazuje historię miasta w pełni.