Pojezierze Starogardzkie, zwane też Kociewskim, jest częścią wschodniego obszaru Pomorza określanego nazwami Gdańskie lub Nadwiślańskie. Kraina ta ma kształt trójkąta: jego wschodnią granicę stanowi dolina Wisły, od północy graniczy z Pojezierzem Kaszubskim, a od zachodu – z Borami Tucholskimi. Teren jest poprzecinany licznymi dolinami mniejszych i większych rzek; największa z nich – Wierzyca – dzieli Kociewie na dwie wyraźne części. Pojezierze Starogardzkie różni się od Kaszubskiego mniejszą liczbą jezior, które poza tym nie są tak duże, jak choćby te w Szwajcarii Kaszubskiej.
Osadnictwo pradziejowe Pojezierza Starogardzkiego było bardzo zaawansowane, szczególnie w czasach kultury pomorskiej (VII–IV w. p.n.e.). Do pierwszych udokumentowanych odkryć materiałów tej kultury doszło już w 1711 roku – we wschodniej części Tczewa odkryto wówczas grób skrzynkowy, zawierający 14 popielnic. Intensywne badania nad kulturą pomorską na Kociewiu związane były zwłaszcza z II połową XIX wieku i z okresem po 1953 r., kiedy teren został objęty ochroną przez Dział Archeologii Muzeum Pomorskiego (później przekształcony w samodzielne Muzeum Archeologiczne w Gdańsku).
W południowej części Pojezierza Starogardzkiego, kilka kilometrów od granicy województwa kujawsko-pomorskiego, znajduje się miejscowość Stara Jania. Tam właśnie istniało cmentarzysko kultury pomorskiej (nieco zapomniane), zlokalizowane na północny zachód od wsi. Główne odkrycia archeologiczne na tym cmentarzysku pochodzą z lat 50-tych i z początku lat 60-tych XX w. Niestety stanowisko było badane wyłącznie w zakresie pojedynczych akcji ratowniczych, nie prowadzono systematycznych badań wykopaliskowych. Odkryto 3–4 groby skrzynkowe oraz 3 kloszowe (popielnicę nakrywało inne naczynie, nazywane kloszem). Oprócz tego stwierdzono obecność innych grobów, w nieznanej liczbie, zniszczonych wskutek prac ziemnych. Zabytki trafiały do Muzeum w różnych okolicznościach, na przykład za pośrednictwem ks. Kałuckiego z parafii w Kościelnej Jani. Współcześnie należałoby przyjąć założenie, że cmentarzysko już nie istnieje; ewentualnie jego pozostałości mogły zachować się na terenie porośniętym lasem, niedostępnym dla badań wykopaliskowych.
W 1987 r. Instytut Historii Uniwersytetu Gdańskiego przekazał do Muzeum popielnicę z pokrywą, ze stanowiska w Starej Jani. Popielnica miała pochodzić z grobu skrzynkowego odkrytego przypadkowo prawdopodobnie na początku lat 60-tych XX w. Czarny, lśniący zabytek był zdobiony bogatym ornamentem rytych drabinek z kresek poziomych, pomiędzy którymi znajdowało się 7 kresek pionowych, rozwidlonych z dołu i z góry (tzw. ornament dendromorficzny, być może przedstawiający drzewa). Natomiast pokrywa była zdobiona ornamentem krzyża, wykonanego z licznych linii rytych. Znaczenie tej ozdoby może mieć związek z symbolicznym podziałem na cztery pory roku oraz ogólnie z toczącym się kołem czasu. W popielnicy pochowane były szczątki młodej osoby (ok. 12–20 lat) o nieokreślonej płci. Ze względu na formę zabytku można go datować na starszą fazę rozwojową kultury pomorskiej (ok. 620–480 r. p.n.e.).
Muzeum Archeologiczne w Gdańsku posiada wiele zabytków kultury pomorskiej z terenu Pojezierza Starogardzkiego. Są wśród nich charakterystyczne popielnice twarzowe, o mniej lub bardziej realistycznym wizerunku ust, nosa, uszu. Część popielnic jest eksponowana na wystawie stałej w Domu Przyrodników – siedzibie głównej Muzeum.
Kurator wystawy i autor tekstu: dr Piotr Fudziński
Zdjęcie zabytku: Zofia Grunt
Opracowanie graficzne: Lidia Nadolska
Redakcja: Marcin Fedoruk
