KWIECIEŃ 2016

zabytek miesiaca kwiecien 2016Czy Sambor czegoś nie zgubił? Rogowy grzebyk z podgrodzia gdańskiego

Grzebienie kościane i rogowe odkrywane we fragmentach lub w całości, jedno lub wieloczęściowe, niedekorowane lub zachwycające bogatym zdobnictwem są dość częstymi i przez to niedocenianymi znaleziskami podczas badań archeologicznych na terenach średniowiecznych miast. Na Pomorzu produkcja i użytkowanie tego typu wyrobów przypada na XI-XIII wieku. Według badaczy przedmiotu ich pierwowzory wytwarzane były w Nadrenii już w VI wieku.

Prezentowany zabytek – jednostronny trójwarstwowy grzebień rogowy z pochewką został odkryty podczas badań przy ulicy Tartacznej w Gdańsku. Grzebień, o gładkiej, niezdobionej powierzchni, składa się z cienkiej prostokątnej płytki, którą podzielono nacięciami wzdłuż jednego z długich boków na proste kolce i wzmocniono po obu stronach części grzbietowej wąskimi okładzinami przytwierdzonymi przy pomocy pięciu miedzianych nitów. Zęby wykonano już po znitowaniu całości, o czy świadczą wcięcia w okładzinę.

Z grzebieniem związana jest pochewka chroniąca jego zęby przed zniszczeniem. Tworzą ją dwie złożone ze sobą wąskie prostokątne okładziny, których końce przytwierdzono nitami do małych trapezowatych, lekko zwężających się płytek bocznych. Powierzchnię okładzin ozdobiono rzeźbionym ornamentem złożonym ze znaków „X” przedzielonych pionowymi nacięciami. Ta kompozycja jest dość wyjątkowa na tle dekoracji innych przedmiotów tego typu znajdowanych na różnych stanowiskach we wczesnośredniowiecznych warstwach, które zdobiono głównie kombinacją oczek ze żłobkami.

Pochewkę z grzebieniem połączono przy pomocy rzemienia przewleczonego przez dziurki nawiercone z boku obu przedmiotów. Dodatkowe dwie dziurki widoczne w płytkach bocznych pochewki służyły zapewne do zawieszenia całego kompletu.

Istnieją liczne analogie do formy, zarówno grzebienia, jak i pochewki. Podobne nieornamentowane grzebienie, może tylko nieco większe od prezentowanego, znane są z innych wczesnośredniowiecznych stanowisk w Gdańsku, a także m. in. z Kołobrzegu, Visby, Oslo, Bergen, Lundu. Podobne w budowie i proporcjach zdobione pochewki znaleziono poza Gdańskiem, m. in. w Kołobrzegu, okolicach Gniewu, Owidzu, czy Visby. Prezentowane zabytki wyróżnia fakt, że zostały odkryte w komplecie. Najczęściej grzebyki i pochewki znajdowane są oddzielnie, ich wymiary na tyle się różnią, że trudno je skompletować.

Zabytek prezentowany jest w holu Muzeum przy ul. Mariackiej 25/26.

Kurator wystawy: Ewelina Drozd
Foto: Adam Kamrowski

Udostępnij:

Facebook
Twitter
LinkedIn
Email
Scroll to Top

Ta strona korzysta z plików cookies w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.