Bohaterami tej wystawy są szkielety. I nic w tym dziwnego, ponieważ odległą przeszłość – taką sprzed kilku tysięcy lat – poznaje się właśnie poprzez badanie ludzkich kości, odkrytych w trakcie wykopalisk archeologicznych. Zadziwiać może co innego: ogrom informacji, jakie antropolog potrafi wyczytać ze szczątków.
– Na kościach notuje się wiele wydarzeń z życia pojedynczej osoby, a w ogólnym ujęciu – całej populacji – wyjaśnia dr Aleksandra Pudło, kurator wystawy, antropolog w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku. – Można stwierdzić, że szkielet jest biologicznym dziennikiem każdego człowieka, gdzie zapisane są informacje o płci, długości życia, wysokości ciała, diecie, warunkach bytowych oraz dynamice życia wraz z długotrwałymi chorobami i urazami odniesionymi w wyniku wypadku lub walki.
Wystawa „Mieszkańcy Pruszcza Gdańskiego sprzed dwóch tysięcy lat” powstała dzięki współpracy dwóch instytucji: Miasta Pruszcz Gdański oraz Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Ekspozycja miała swoją premierę we wrześniu 2021 roku. Wówczas została zaprezentowana w pruszczańskim Domu Wiedemanna. Jej otwarcie było ważnym wydarzeniem kulturalnym, relacjonowanym przez lokalne i regionalne media.
Ranga wystawy wzrosła do poziomu ogólnopolskiego, gdy ekspozycja zdobyła tytuł „Najlepszej wystawy czasowej 2021 roku” w plebiscycie magazynu „Archeologia Żywa” (Archeologiczne Sensacje 2021). Potem przez kilka miesięcy „Mieszkańcy Pruszcza Gdańskiego…” byli prezentowani w Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie. Wreszcie wystawa wróciła do Gdańska.
Tytuł wystawy: „Mieszkańcy Pruszcza Gdańskiego sprzed dwóch tysięcy lat”
Miejsce ekspozycji: Spichlerz “Błękitny Baranek”, ul. Chmielna 53, Gdańsk
Data otwarcia: 19 maja 2022 r. o godz. 13:00
Na otwarcie – wstęp wolny. Później biletowany według cennika „Błękitnego Baranka”.
– Wyniki badań antropologicznych, czyli opisy i pomiary szkieletów, stanowią zazwyczaj dopełnienie wystaw historycznych. W tym wypadku jest inaczej – one są podstawą i główną treścią ekspozycji – podkreśla dr Aleksandra Pudło. – Pokazujemy, jaka była kiedyś ludność zamieszkująca teren obecnego Pruszcza Gdańskiego; skąd przybyła, z kim się kontaktowała i gdzie wywędrowała. Na wystawie cofamy się o dwa tysiące lat, żeby przyjrzeć się tej społeczności, jak była zorganizowana i w jakich warunkach żyła.
Badania zostały uzupełnione o kontekst archeologiczny, niezbędny do zrozumienia procesów historycznych i biologicznych, jakie zachodziły w przeszłości.
Interesującym wątkiem ekspozycji są związki między dawną ludnością z terenu Pruszcza Gdańskiego a innymi społecznościami żyjącymi w okresie wpływów rzymskich (od początków naszej ery) oraz w średniowieczu. Okazuje się, że kontakty handlowe i kulturowe były wówczas silne, różne grupy wpływały na siebie, wymieniając dobra materialne i dzieląc się osiągnięciami cywilizacyjnymi.
– Co ciekawe, po 700 latach od pierwszych śladów osadnictwa, potomków dawnych pruszczan odnajdujemy w bliskim sąsiedztwie, to znaczy w średniowiecznym Gdańsku oraz nieco dalej, w średniowiecznym Elblągu – tłumaczy kurator wystawy. – Zatem część ludności Pruszcza Gdańskiego przez stulecia pozostała na miejscu, a później wybrała kierunki zdecydowanego rozwoju cywilizacyjnego. Ustalenie tego faktu było możliwe tylko poprzez wnikliwą analizę szkieletów.
Wyniki badań naukowych, dzięki którym powstała wystawa, są opublikowane w rozprawie „Nowe spojrzenie na przemiany demograficzne i morfologiczne ludności kultury oksywskiej i wielbarskiej z Pruszcza Gdańskiego”, autorstwa Aleksandry Pudło i Roberta Dąbrowskiego. Artykuł ten znajduje się w czasopiśmie „Pomorania Antiqua”, t. 30, wydanym przez Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
