Pojezierze Starogardzkie już od XVIII wieku, a szczególnie w XIX stuleciu, było miejscem ciekawych odkryć archeologicznych. Najwięcej interesujących znalezisk pochodzi z mikroregionu rzeki Wierzycy. Prezentowany miecz był częścią większego zbioru zabytków odkrytego we wsi Barchnowy, kilka kilometrów na południowy wschód od Starogardu Gdańskiego.
Miecz ma prawie 70 cm długości. Wyraźnie zaznaczony kolec rękojeści był prawdopodobnie obłożony substancją organiczną, która ułatwiała chwyt.
Czy wiesz, że...?
W późnej epoce brązu (czyli w okresie 1200–700 r. p.n.e.) na Pomorzu Wschodnim występowała kultura łużycka. Jej przedstawiciele byli budowniczymi rozległych cmentarzysk kurhanowych. Mogiły należące do tej kultury, budowane z dużej ilości kamieni i ziemi, kryły najczęściej kilka pochówków ciałopalnych (zmarłych palono wówczas na stosie). Największe nekropolie łużyckie mogły składać się z nawet kilkuset kurhanów. Okrycia cmentarzysk koncentrują się głównie na obszarze Kaszub; na Kociewiu jest ich zdecydowanie mniej.
Na początku XX wieku „na wyniosłości lewego brzegu Wierzycy” (tak zanotowali badacze) odkryto zespół brązowych narzędzi, broni i ozdób. O znalezisku wspomniano w niemieckich źródłach archeologicznych; krótka notatka na ten temat pochodzi z 1901 roku.
Skarb spoczywał około metra pod ziemią. W archiwaliach można znaleźć różne opisy zawartości. Na pewno znaleziono: dwa sierpy, sześć naszyjników (lub ich fragmenty), pięć bransolet oraz surowiec brązowy. Ale najciekawszymi przedmiotami były: miecz, trzy głownie oraz cztery „nożyki” (prawdopodobnie mniejsze miecze). Właściciel skarbu postanowił go ukryć i nigdy już po niego nie wrócił.
Zabytki z Barchnów zostały włączone do kolekcji Zachodniopruskiego Muzeum Prowincjonalnego w Gdańsku (Westpreußisches Provinzial Museum). Niestety zawieruchę wojenną przetrwały nieliczne. W zbiorach Muzeum Archeologicznego w Gdańsku zachowały się tylko dwa miecze (w tym ten opisywany) oraz mały fragment trzeciego. Jeden z tych mieczy został wypożyczony i można go zobaczyć na wystawie archeologicznej w Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim.
Na szczęście Muzeum Archeologiczne w Gdańsku zgromadziło bogatą kolekcję różnych zabytków brązowych kultury łużyckiej z całego terenu Pomorza Wschodniego. Dzięki temu możemy dziś podziwiać kunszt rzemieślników, którzy kilka tysięcy lat temu odlewali piękne przedmioty z brązu.
Opracowanie merytoryczne i tekst: dr Piotr Fudziński
Redakcja językowa i skład: Marcin Fedoruk
Zdjęcia zabytków: Joanna Szmit
Projekt plakatu: Lidia Nadolska