KRAUTSTRUNK – późnośredniowieczny pucharek do wina
Przedmioty szklane pozyskane podczas badań archeologicznych są specyficznym rodzajem znalezisk. Są one cennym źródłem w poznaniu statusu społecznego mieszkańców oraz pozycji miasta w kontaktach międzynarodowych.
Późnośredniowieczne naczynia szklane były droższe od wykonywanych z innych surowców stąd nie dziwi fakt, że tylko najzamożniejsi mogli sobie na nie pozwolić. Były jednoznacznie rozpoznawalnym elementem zastawy stołowej świadczącej o pozycji właściciela w hierarchii społecznej. Szczególnie wartościowe były przedmioty cienkościenne, zdobione, wykonane z bezbarwnego lub barwionego szkła
Najważniejszym typem gotyckich naczyń szklanych są odmiany szklanic i pucharów, których powierzchnie pokrywano różnej wielkości guzkami Zdobienie takie miało imitować drogie kamienie, którymi wysadzano złote lub srebrne naczynia. Pochodziły z Bliskiego Wschodu. Wytwarzano je także w Koryncie (pd. Grecja) i Apulii (pd. Włochy), następnie ich produkcję przejęły w XIII stuleciu huty położone na terenach na północ od Alp.
Najwcześniejsze formy naczyń stołowych z początku XV wieku wytwarzano w hutach leśnych działających na terenie Niemiec. Wyroby charakteryzowały się zielonkawą barwą oraz obecnością dużej ilości pęcherzyków gazowych w masie szklanej Było to wynikiem niedostatecznego oczyszczania surowców użytych do wytopu szkła. Ich napływ związany był z przynależnością Gdańska do związku miast hanzeatyckich kontrolujących handel w rejonie Bałtyku. Jako główny port zakonu krzyżackiego pośredniczył w wymianie towarów między Europą Wschodnią a Zachodnią. Obok produktów żywnościowych pojawiały się wina: reńskie, burgundzkie, hiszpańskie, piwo gdańskie, gorzałka miód, jak również szkło – w tym puchary. Było to główne źródło dochodów znacznej grupy kupców gdańskich.
Krautstrunki to popularne pucharki do białego wina o miseczkowato uformowanej krawędzi i beczułkowatym korpusie z natopionymi owalnymi guzami. Używano ich w okresie od XIV wieku w Czechach i na Śląsku po wiek XVI w rejonie Bałtyku. Rytuał picia wina miał charakter symboliczny i był niemniej ważny niż jego jakość. Renesansowi teoretycy jasnemu kolorowi trunku przypisywali większą wartość, symbolizował bowiem czystość, nieskazitelność. Wino było kolejnym symbolem pozycji i zamożności. Znane od średniowiecza ustawy przeciwko zbytkom służyły ukróceniu aspiracji mieszczan. Zazwyczaj określały, które wina zezwala się pić, a które są surowo zakazane. Ordynacje zakazywały niekiedy podawania wina w kosztownych kruchych szklanicach. Przestrzegano również przed upijaniem się i biciem szkieł. Wyszczególniano dokładnie, jakie gatunki można spożywać w trakcie danej uroczystości. Wszystko zależało od regionu, w którym się te uroczystości odbywały, i od tego, jakie wina były tam popularne.
Zabytek prezentowany jest w holu Muzeum przy ul. Mariackiej 25/26.
Kurator wystawy: Olga Krukowska
Foto: Joanna Szmit