Muzeum Archeologiczne w Gdańsku zaprasza na konferencję naukową „RETRO.ARCHEO.SPEKCJA”, która odbędzie się 21 listopada 2019 roku w Domu Przyrodników przy ulicy Mariackiej 25/26. Tematem konferencji będą archeologiczne straty wojenne Pomorza. Wstęp na wydarzenie jest wolny
Od 1962 roku Muzeum Archeologiczne w Gdańsku funkcjonuje jako samodzielna instytucja gromadząca zabytki archeologiczne z obszaru Pomorza. Część muzealnych zbiorów pochodzi z Państwowego Muzeum Przyrodniczego i Prehistorycznego (Staatliches Museum für Naturkunde und Vorgeschichte), które działało w Gdańsku przed drugą wojną światową. Niestety wskutek wojennej zawieruchy większość zabytków przepadła – uległa zniszczeniu lub zaginęła. Szacuje się, że straty dotyczące obiektów prehistorycznych sięgają aż 90 procent, co oznacza około 18 tysięcy straconych artefaktów. Do dziś udało się odzyskać niespełna 5 proc. przedwojennej spuścizny.
Podczas wojny zniszczone zostały także muzealne archiwa. Aby ustalić, co dokładnie było przechowywane w dawnym Gdańsku, trzeba więc szukać w instytucjach zagranicznych. Temu właśnie służyć ma zadanie o nazwie: „Przeprowadzenie kwerendy w celu odtworzenia inwentarza Państwowego Muzeum Przyrodniczego i Prehistorycznego”. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku uzyskało dofinansowanie z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kwocie 12 660 zł; całkowita wartość zadania wynosi 16 tys. zł.
To pierwsza tak ambitna próba zrekonstruowania inwentarza archeologicznego w Gdańsku. Dotychczas badacze bazowali jedynie na starych publikacjach naukowych, ilustrowanych niewyraźnymi fotografiami albo schematycznymi rysunkami obiektów. Teraz zaplanowano szeroko zakrojone działania w kilkudziesięciu polskich i zagranicznych instytucjach naukowych, takich jak: archiwa państwowe, biblioteki specjalistyczne, muzea czy uniwersytety. Kwerenda zostanie przeprowadzona między innymi w Niemczech, Szwecji i Estonii.
Dzięki żmudnej pracy Muzeum Archeologiczne w Gdańsku ma nadzieję odkryć, gdzie znajdują się pozostałości po dokumentacji z przedwojennego Państwowego Muzeum Przyrodniczego i Prehistorycznego; a w konsekwencji ustalić zakres strat wojennych i rozpoznać zabytki, które mogą zostać odnalezione w różnych kolekcjach na terenie Polski lub za granicą.
Jakich odkryć można się spodziewać? W przedwojennym inwentarzu zapisano m.in.: najbogatszą na świecie kolekcję unikatowych urn twarzowych kultury pomorskiej, złotą i srebrną biżuterię, groty włóczni, miecze i berła z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, importowane naczynia rzymskie, kilka tysięcy numizmatów, w tym złote monety rzymskie, a także cenną kolekcję wyrobów bursztynowych z różnych epok.
W realizację pierwszego etapu zadania zaangażowani są następujący badacze.
Bogusława Tomczyk – historyczka, adiunkt; od 1996 r. na stanowisku archiwisty, a od 2010 r. kierownik archiwum Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Doświadczenie zdobywała, pracując przy ewidencjonowaniu dokumentacji zakładowej i naukowej. Współpracowała z programistami przy tworzeniu elektronicznej bazy danych dla zbiorów archiwalnych i obiektów muzealnych Systemu Archiwizacji Zabytków, a także przy programie do ewidencji zabytków FIBULA oraz systemie Archeoportal udostępniającym online zbiory i informacje o badaniach archeologicznych.
Kinga Alina Langowska – archeolożka, historyczka, niemcoznawczyni; specjalizuje się w historii archeologii Pomorza i historii nauki gdańskiej XIX/XX w. Popularyzatorka nauki, koordynatorka projektów „Wzdłuż historii doliny Renu” oraz „Zostań Archeoludkiem!”. Stypendystka Fundacji Gdańska, uczęszcza na studia podyplomowe z gedanistyki, współtworzy hasła do wirtualnej „Encyklopedii Gdańska”. Doświadczenie zdobywała m.in. w LVR-Archäologischer Park/LVR-RömerMuseum Xanten, uczestnicząc w programie „EVS for historical awareness and cultural comparison”.
Dr Marian Kwapiński – archeolog, kustosz; w latach 1983–1991 dyrektor Muzeum Archeologicznego w Gdańsku; w latach 2004–2012 Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków. Koordynator programu kulturoznawczego „Eidolon”. Autor prac z dziedziny archeologii, teorii i historii kultury; badacz strat wojennych Zachodniopruskiego Muzeum Prowincjonalnego.
Dr hab. Tadeusz Grabarczyk – prof. Uniwersytetu Łódzkiego, były kierownik Zakładu Archeologii Pomorza Instytutu Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego. Przewodniczący Rady Muzeum Archeologicznego w Gdańsku (kadencja 2018–2022). Wieloletni badacz pradziejów Pomorza i specjalista z zakresu historii archeologii pomorskiej, autor kilkudziesięciu publikacji naukowych.
Program konferencji „RETRO.ARCHEO.SPEKCJA. Badania archeologicznych strat wojennych Pomorza” zawiera także tematy związane z działalnością Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku.
10:00–10:20 | otwarcie konferencji – Ewa Trawicka, dyrektor Muzeum Archeologicznego w Gdańsku
SESJA I
10:20–10:40 | Z dziejów siedziby głównej Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, zwanej Domem Przyrodników – Marcin Stąporek
10:40–11:00 | Obserwatorium Towarzystwa Przyrodniczego, którego ostatnią siedzibą przed II Wojną Światową był obecny budynek Muzeum Archeologicznego w Gdańsku – Edith Jurkiewicz-Pilska, emerytowany pracownik Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku
11:00–11:20 | Archeologia w działalności Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku – dr hab. Tadeusz Grabarczyk, prof. Uniwersytetu Łódzkiego
11:20–11:40 | dyskusja
11:40–12:00 | przerwa
SESJA II
12:00–12:20 | Materiały z epoki kamienia w zbiorach dawnego Muzeum Prowincjonalnego w Gdańsku – Danuta Król, MAG
12:20–12:40 | Straty wojenne gdańskiej kolekcji zabytków z okresu wczesnej epoki żelaza – dr Piotr Fudziński, MAG
12:40–13:00 | Malborskie kolekcje zabytków prehistorycznych i ich losy – Ewa Fudzińska, Muzeum Zamkowe w Malborku i dr Piotr Fudziński, MAG
13:00–13:20 | dyskusja
13:20–13:40 | przerwa
SESJA III
13:40–14:00 | Prekursor badań nad ceramiką grobową kultury pomorskiej, Gottlieb Michael Berendt – w stulecie śmierci – dr Mirosław Janusz Hoffmann, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
14:00–14:20 | Archeologia gdańska – aspekty społeczne – dr Marian Kwapiński
14:20–14:40 | Podsumowanie projektu „Przeprowadzenie kwerendy w celu odtworzenia inwentarza Państwowego Muzeum Przyrodniczego i Prehistorycznego – etap I” – Kinga Alina Langowska, MAG
14:40–15:00 | dyskusja
15:00–15:20 | zakończenie konferencji – Kinga Alina Langowska, MAG
Pobierz program w PDF: https://bit.ly/2pDnguB
Dołącz do wydarzenia na Facebooku: Retro.archeo.spekcja – konferencja naukowa