Zoomorficzne naczynie kultury Diaguita z Chile
Prekolumbijska kultura Diaguita, wytwór ludów należących do grupy plemion indiańskich o tej samej nazwie, rozwijała się w latach 1000-1550 w regionie Norte Chico w Chile rozciągającym się pomiędzy Andami i wybrzeżem Pacyfiku. Tę górską, półpustynną krainę przecinają liczne żyzne doliny górskie i rzeki. Kultura ta wykształciła się ok. 1000 roku na bazie wcześniejszej kultury Las Ánimas (700-1000 r.), szczyt jej rozwoju przypadł na XIV wiek. W XV wieku tereny Diaguita zostały wchłonięte przez imperium Inków, którzy pozyskiwali stąd między innymi surowce naturalne: złoto, srebro, sól i obsydian, a także robotników do pracy w kopalniach. W połowie XVI wieku zarówno dawne ziemie Diaguita, jak i całe państwo Inków zostało skolonizowane przez Hiszpanów.
Ludność Diaguita nie była jednolita etnicznie i politycznie. W ufortyfikowanych wioskach założonych w górskich dolinach żyły rządzone przez lokalnych wodzów niezależne, posługujące się różnymi dialektami grupy liczące do 3000 członków. Po podboju Inków wprowadzono podwójny system zarządzania, każda dolina miała dwóch wodzów, jeden sprawował władzę w jej niskich partiach mających charakter rolniczy, drugi w wysokich o charakterze obronnym. Podstawą ekonomii ludów Diaguita było rolnictwo, którego rozwój na terasowych poletkach w dolinach górskich możliwy był dzięki budowie skomplikowanego systemu irygacyjnego. Uprawiano kukurydzę, komosę ryżową (quinoa), fasolę, rośliny dyniowate, ziemniaki. Zajmowano się także hodowlą zwierząt, głównie lam, których wełnę wykorzystywano do produkcji tkanin. Czerpano także korzyści z bliskości oceanu, w którym poławiano ryby, mięczaki, ssaki morskie. Do polowań i rybołówstwa na odkrytym oceanie używano tratw zrobionych z nadmuchanych skór lwów morskich.
Kultura Diaguita najbardziej znana jest ze swoich wysmakowanych wyrobów ceramicznych. Naczyniom – dzbanom, misom, urnom – często nadawano kształt zoomorficzny, schematycznie wyobrażający ptaki, koty czy gady. Powszechnie pojawiające się w wyrobach ceramicznych wyobrażenia kota mogą sugerować istnienie kultu tego zwierzęcia wśród ludów Diaguita. Powierzchnię naczyń pokrywano polichromią, zwykle trójbarwną – białą, czarną i czerwoną. Jeden z kolorów stanowił tło, na które nakładano dwubarwne, geometryczne wzory.
Większość znanych naczyń została odkryta w grobach. Umieszczano je tam jako wyposażenie potrzebne zmarłemu w życiu pośmiertnym, obok biżuterii (naszyjniki, kolczyki), siekier, miedzianych dłut, przyrządów do utrzymywania higieny osobistej (pęsety, kościane szpatułki i łyżeczki). Grobom najczęściej nadawano formę kamiennych, prostokątnych skrzyń skonstruowanych z czterech płyt i przykrytych piątą.
Prezentowane naczynie ceramiczne w 1971 roku zostało przekazane w darze Muzeum Archeologicznemu w Gdańsku przez kapitana Żeglugi Wielkiej Tadeusza Drążkowskiego. Jest to wytwór typowy dla kultury Diaguita. Lekko przysadzistemu naczyniu nadano zoomorficzną, ptasiopodobną formę, jego kształt podkreślono geometryczną dekoracją malarską.
Zabytek prezentowany jest w holu Muzeum przy ul. Mariackiej 25/26.
Kurator wystawy: Elżbieta Kołosowska
Tekst: Elżbieta Kołosowska
Foto: Joanna Szmit
Opracowanie graficzne: Beata Müller, Lidia Nadolska