Kartusz trumienny Johana Heinricha Cnefeliusa
Kartusz trumienny Johana Heinricha Cnefeliusa, zmarłego w 1761 roku nauczyciela ze szkoły św. Piotra i Pawła w Gdańsku.
W październiku 2003 roku, podczas badań archeologicznych we wnętrzu kościoła Świętej Trójcy w Gdańsku, tuż pod płytami posadzki, odkryto słabo zachowany pochówek osoby dorosłej. Zmarły pochowany został w trumnie o przekroju sześciokątnym, z wysokim wiekiem zdobionym nabitymi na bokach cienkimi, profilowanymi listwami. Cała zewnętrzna płaszczyzna trumny pomalowana była na jednolity czarny kolor. Wieko i skrzynia były dość mocno zniszczone, zapadnięte i przemieszczone. Wewnątrz trumny, na warstwie wiórów, spoczywał szkielet mężczyzny ułożony na plecach, z kośćmi ramion przylegającymi równolegle do tułowia i przedramionami zgiętymi w łokciach. Na czaszce zachowały się włosy sięgające ramion, z krótką, równo ściętą grzywką.
Najciekawszym zabytkiem odkrytym przy zmarłym był metalowy kartusz, pierwotnie przymocowany do wieka trumny za pomocą siedmiu gwoździ żelaznych, który w wyniku destrukcji skrzyni osunął się do jej wnętrza.
Zabytek wytłoczony był w mosiężnej, posrebrzanej blasze. Jego zewnętrzna krawędź była nieregularna, uformowana techniką repusowania w roślinno-wolutowe wzory. Pośrodku kartusza znajdowała się lekko wypukła płaszczyzna z wygrawerowaną inskrypcją:
Johann Heinrich Cnefelius
gebohren Anno 1716 20 Julii
gestorben Anno 1761 27 May
Mein Jesus Lebt was soll ich sterben
Hier steht mein Haupt und triumphiert.
So muß ich ja das Leben erben,
Weil Noth und Tod die Macht verliert.
Weg Traürigkeit vergnüging hier
Mein Jesus lebt das Grab ist leer
Pierwsze trzy wersy informowały kim był zmarły, kiedy się urodził i zmarł. Kolejne zidentyfikowano jako pierwszą zwrotkę hymnu luterańskiego autorstwa zmarłego w 1737 roku. Benjamina Schmolcka, śląskiego, ewangelickiego teologa, poety i jednego z najwybitniejszych twórców pieśni kościelnych okresu baroku. Dzięki odczytaniu nazwiska i imion zmarłego udało się ustalić, że jest to zmarły w wieku 44 lat Johann Heinrich Cnefelius, nauczyciel w szkole przy kościele św. Piotra i Pawła.
Umieszczanie na trumnach szyldów identyfikujących zmarłego zaczęto praktykować począwszy od XVI wieku. Początkowo napisy takie wykonywano za pomocą ćwieków, których koliste główki budowały poszczególne litery. Z czasem szyldy przybrały formę płyt wycinanych z blachy brązowej, niejednokrotnie bogato dekorowanych, na których oprócz zwyczajowych informacji o zmarłym umieszczano również inwokacje o charakterze religijnym.
Zabytek prezentowany jest w holu Muzeum przy ul. Mariackiej 25/26.
Kurator: Ewa Trawicka
Autor tekstu: Ewa Trawicka
Foto: Lech Trawicki
Opracowanie graficzne: Lidia Nadolska