Latarnia z ulicy Toruńskiej
W 2011 roku, podczas badań archeologicznych przy ul. Toruńskiej w Gdańsku, odkryto niezwykły przedmiot. Zdeformowany i niekompletny, intrygował formą i różnorodnością materiałów, z jakich go wykonano. Dopiero po zakończeniu prac konserwatorskich okazało się, że tajemniczy przedmiot to średniowieczna latarnia.
Przenośne źródła światła wyposażano zazwyczaj w osłonę chroniącą płomień świecy lub knota zanurzonego w oleju przed zgaszeniem od wiatru czy deszczu. Wycięty otwór nakierowywał światło, a specjalne mocowania ułatwiały przenoszenie i zawieszanie. Obudowa latarni chroniła też przed przypadkowym zaprószeniem ognia. Było to szczególnie ważne na pokładach statków oraz w drewnianej zabudowie spichlerzy, gdzie pożar groził prawdziwą katastrofą.
Latarnia odkryta w Gdańsku ma kształt cylindryczny. Jej wysokość całkowita wynosi 21,3 cm, średnica drewnianego dna: 7,9 cm. Obudowa wykonana jest z blachy miedzianej, z wywiniętym kominem na górze. Powierzchnię pokryto dekorowaną skórą. Elementami zdobienia są mosiężne okucia, układające się w pionowe i poziome pasy, z maswerkowymi wycięciami w górnej partii. Niestety nie zachowały się otwierane drzwiczki, ale widoczne są otwory po ich mocowaniu.
W tylnej części zabytku widać dziury sugerujące zamocowanie pionowego uchwytu. Dno wypełnione jest grubym plastrem drewna ze śladami po gwoździach. Prawdopodobnie była tam zamontowana oprawka świecy. Ciężka podstawa zapewniała stabilność. Wierzchołek latarni przykryty był zapewne perforowaną (wycinaną) blaszką, być może z uchwytem (kółkiem) do zawieszenia. Latarnia ma delikatne dekoracje na powierzchni: ryte linie w dolnej partii oraz wytłaczane punkty w górnej części, nad maswerkowymi wycinakami.
Podobna latarnia znajduje się w zbiorach Rijksmuseum. Choć często spotykane w ikonografii z epoki, takie przedmioty odkrywa się bardzo rzadko w trakcie badań wykopaliskowych.
Kurator wystawy i autor tekstu: Beata Ceynowa
Zdjęcia zabytku: Zofia Grunt
Opracowanie graficzne: Lidia Nadolska
Redakcja: Марцін Федорук
Zabytek Miesiąca jest wystawiony w Domu Przyrodników przy ul. Mariackiej 25/26 w Gdańsku.
Zapraszamy do zwiedzania!
• mapa: https://archeologia.pl/archeologia_oddzialy/dom-przyrodnikow/
• godziny otwarcia: https://archeologia.pl/godziny-otwarcia/