Paradne ostrogi wojownika z cmentarzyska w miejscowości Ciepłe
Prezentowane ostrogi odkryte zostały na bardzo ważnej nekropolii z okresu wczesnego średniowiecza w miejscowości Ciepłe pod Gniewem, w przypadku której od wielu lat trwa dyskusja dotycząca obcego (skandynawskiego) pochodzenia pochowanych w jej obrębie wojowników konnych.
Ostrogi, stanowiące część oporządzenia jeździeckiego i służące do powodowania koniem, mocowano do obuwia jeźdźca w okolicach pięty. Nasze egzemplarze znaleziono w jednym z bogato wyposażonych grobów w elementy uzbrojenia (miecz, włócznię) i ekwipunku jeździeckiego (strzemiona, ostrogi) oraz rzędu końskiego (wędzidło, ozdobne okucia uzdy końskiej). Leżały przy stopach zmarłego.
Odkryte w Ciepłem ostrogi to wyroby o unikatowych walorach. Wykonane zostały z brązu, prawdopodobnie w technice odlewu. Zachowane są w całości – przetrwały wszystkie ich części (bodźce, kabłąki, zaczepy). Koło ostróg znaleziono również zestaw sprzączek, przewleczek, zakończeń rzemieni i dodatkowych okuć, stanowiący tzw. garnitury ściśle związane z ostrogami.
Prezentowane ostrogi odbiegają od podobnych egzemplarzy stanowiących kategorię przedmiotów dość często występujących na stanowiskach wczesnośredniowiecznych. Posiadają bowiem cechy, które uznać należy za wyjątkowe i ekskluzywne. Nie były to zwykłe ostrogi lecz paradne. Bogata dekoracja pokrywa całe ich powierzchnie. Ornament z motywem plecionki obejmującej kółka, urozmaicony plastycznymi żeberkami, elementami zoomorficznymi, dzwoneczkami, nadaje opisywanym zabytkom nadzwyczaj atrakcyjną formę.
Ostrogi w wersji bogato zdobionej były, jak przypuszczamy, widomą oznaką wysokiego statusu społecznego osób ich używających i elementem odświętnego, okazjonalnego stroju. Jakkolwiek wyroby te niewątpliwie manifestowały poczucie przynależności ich właściciela do określonej grupy społecznej, to nie przesądzają jednak o jego etnicznym pochodzeniu. W świetle dotychczasowych ustaleń adekwatne do nich okazy uważano za wytwory pochodzenia skandynawskiego bądź zachodnioeuropejskiego. Nieodosobnione są też przypuszczenia o ich pochodzeniu wschodnim, a raczej północno-wschodnim. Ostrogi z miejscowości Ciepłe, usytuowanej przy nadwiślańskim szlaku handlowym, sprzyjającym utrzymywaniu szerokich kontaktów z terenami całej ówczesnej Europy, mogły dostać się w ręce ich użytkownika na różne sposoby.
Kurator wystawy: Zdzisława Ratajczyk
Tekst: Zdzisława Ratajczyk
Projekt i opracowanie graficzne: Beata Müller, Lidia Nadolska