Popielnica ze Starogardu Gdańskiego
W roku 1952 ówczesny wojewódzki konserwator zabytków archeologicznych (późniejszy profesor Uniwersytetu Łódzkiego) Jerzy Kmieciński został poinformowany o odkryciu na przedmieściach Starogardu Gdańskiego grobu kultury pomorskiej (600-400 p. n. e.). Wydarzenie to nie było specjalnie dziwne, bowiem na groby tej kultury natrafiano dosyć często, zwłaszcza w trakcie prac budowalnych czy rolnych na terenie Kaszub i Kociewia. Ten przypadek był jednak szczególny – z odkrytego grobu pozyskano wyjątkowy zabytek. Była to pięknie ornamentowana popielnica.
Zdobienie naczynia ze Starogardu Gdańskiego wykonywane było techniką inkrustacji białą pastą wapienną. Łącznie na całej popielnicy widzimy przedstawione sylwetki czterech postaci ludzkich i siedemnastu zwierząt, które można rozszyfrowywać jako jelenie. W omawianym okresie jelenie były nie tylko zwierzyną łowną – przypisywano im również znaczenie kultowe z uwagi na siłę i charakter wzbudzające respekt i szacunek.
Duża ilość jeleni widocznych na popielnicy może podsuwać nam myśl o przedstawieniu sceny jesiennego rykowiska. Trudno jednak w tym układzie wskazać dokładnie jaką rolę miały odgrywać przedstawione postaci ludzkie – łowców czy raczej nierzeczywistych istot ze świata wierzeń.
Zabytek ze Starogardu Gdańskiego jest czystym przejawem sztuki okresu wczesnej epoki żelaza. Przedstawiał sceny być może związane z życiem człowieka, którego szczątki spoczęły w naczyniu, pełniącym rolę popielnicy grobowej. Ówcześni ludzie, których codzienność była nierozerwalnie związana z naturą, do tej natury przez całe życie nawiązywali. Obserwacja zjawisk przyrody i zachowania zwierząt stawała się często inspiracją dla sztuki pradziejowej.
Kurator wystawy: Piotr Fudziński
Tekst: Piotr Fudziński
Projekt graficzny: Lidia Nadolska