Ceremonialne naczynie ceramiczne z Peru
Czarne, wyświecane naczynia ceramiczne, często o zoomorficznych kształtach, są sztandarowym wytworem kultury Chimú, która rozwijała się w północnej części dzisiejszego Peru, w wąskim pasie pustyni leżącym pomiędzy wybrzeżem Oceanu Spokojnego a zachodnim stokiem Andów, od Tumbez aż do Limy. Stolicą państwa Chimú było Chan Chan leżące w pobliżu dzisiejszego Trujillo, największego miasta Ameryki prekolumbijskiej z monumentalnymi budowlami z cegły suszonej (adobe). Państwo Chimú rozwijało się w okresie od X do XV w. na gruzach i pod wpływem wcześniejszej kultury Moche (II-IX w. n.e.). Niezależność zachowało do 1470 r., czyli do podboju dokonanego przez Inków. System wierzeń zarówno w kulturze Moche jak i Chimú oparty był na oddawaniu czci księżycowi i, w mniejszym stopniu, słońcu.
Podstawą gospodarki państwa Chimú było rolnictwo rozwijające się dzięki stworzeniu skomplikowanego systemu kanałów irygacyjnych i rybołówstwo. Znaczący procent ludności państwa stanowili rzemieślnicy. Na wysokim poziomie stała obróbka metali – miedzi, srebra, złota i ich stopów – brązu i tumbagi, czyli stopu złota i miedzi. Dobrze rozwinięta była produkcja tkanin, które wytwarzano z bawełny i wełny pozyskiwanej głównie z lam i zwierząt z rodziny wielbłądowatych, alpaki i wakunii.
Znakomity poziom rozwoju w państwie Chimú osiągnęło garncarstwo. Naczynia, zarówno te przeznaczone do użytku domowego, jak i ceremonialne, stosowane do odprawiania obrzędów pogrzebowych, produkowano masowo dzięki zastosowaniu form do ich odciskania. Formy umożliwiały nadawanie naczyniom wyszukanych, najczęściej antropomorficznych i zoomorficznych kształtów. Znakomitą większość produkcji garncarskiej stanowiły czarne, wyświecane pojemniki na płyny – butle i dzbany. Efekt połyskującej, czarnej powierzchni uzyskiwano dzięki wypalaniu ceramiki w wysokiej temperaturze w zamkniętych piecach, które odcinały dostęp powietrza.
Prezentowane naczynie pochodzi z kolekcji Emila Treptowa, kolekcjonera sztuki indiańskiej i prekolumbijskiej. Treptow, urodzony w Gdańsku inżynier górnik, a także naukowiec, w latach 1878-1884 pracował w Peru na stanowisku kierownika kopalni i huty srebra. Znaczną część prekolumbijskich zbiorów Treptow przekazał Westpreussische Provincial Museum w Gdańsku – muzeum przyrodniczemu i archeologicznemu z siedzibą w Bramie Zielonej, działającemu w latach 1880-1945. Po zakończeniu II wojny światowej część archeologicznej kolekcji trafiła do Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku, a kilka zabytków znalazło się w naszym Muzeum Archeologicznym.
Zabytek prezentowany jest w holu Muzeum przy ul. Mariackiej 25/26.
Kurator wystawy: Elżbieta Kołosowska
Foto: Joanna Szmit