WRZESIEŃ 2017

zabytek wrzesieńNarzędzie grzebykowe do zdobienia naczyń glinianych z osady w Lipiankach

Stanowisko archeologiczne w miejscowości Lipianki (pow. Kwidzyn), położone na terasie zalewowej na prawym brzegu Wisły, należy do najlepiej jak dotąd rozpoznanych osad ludności kultury oksywskiej i wielbarskiej na Pomorzu Gdańskim.
W 2010 roku ekspedycja Muzeum Archeologicznego w Gdańsku prowadziła tu badania ratownicze poprzedzające budowę nowej przeprawy mostowej na Wiśle. W ich wyniku zarejestrowano ponad 1000 obiektów osadniczych takich jak obiekty mieszkalne, jamy gospodarcze, jamy zasobowe, paleniska, a także kilkanaście grobów. Chronologię całego zespołu osadniczego w Lipiankach określono na II w. p.n.e. do IV w. n.e.
W jednym z obiektów – jamie gospodarczej, odnaleziono płaskie narzędzie, o łukowato wygiętym trzonie, wykonane z odciętego fragmentu poroża jelenia. Powierzchnia została częściowo wygładzona w wyniku długotrwałego użytkowania. Część pracująca składa się z rzędu 29 bardzo starannie opracowanych, drobnych, trójkątnych ząbków w rozstawie około 1 mm, służących do wykonywania zdobień na powierzchni naczyń glinianych przed ich wypaleniem. W obiektach gospodarczych na osadzie w Lipiankach odnaleziono fragmenty ceramiki zdobione grzebykowym ornamentem dokładnie odpowiadającym rozstawowi ząbków w opisywanym narzędziu. Wzory były umiejscowione na całej powierzchni brzuśca lub strefowo w konkretnych partiach naczyń – na fragmencie brzuśca, przy dnie lub pod wylewem. Najczęściej spotykane wątki zdobnicze to pojedyncze lub wielokrotne rzędy pionowych, poziomych bądź ukośnych pasm, wątki zaplatane, skrzyżowane, a także motywy jodełkowe.
O ile sposoby produkcji naczyń ceramicznych w kulturze wielbarskiej są dobrze rozpoznane, o tyle narzędzia wykorzystywane w ich zdobnictwie nie są często spotykane. Dotychczas sądzono, że tzw. ornament grzebykowy, występujący przeważnie na ceramice typu osadowego, był wykonywany przy pomocy rogowego grzebienia do włosów, który został wtórnie użyty do zdobienia naczyń. Dzięki znalezisku z Lipianek wiemy już, że garncarze kultury wielbarskiej dysponowali warsztatem wyposażonym w specjalistyczne narzędzia dedykowane określonym motywom dekoracyjnym.

Zabytek prezentowany jest w holu Muzeum przy ul. Mariackiej 25/26.

Przygotowali: Patryk Dąbrowski i Małgorzata Tuszyńska
Autor tekstu: Patryk Dąbrowski
Foto: Adam Kamrowski
Opracowanie graficzne: Beata Muller, Lidia Nadolska

 

Udostępnij:

Facebook
Twitter
LinkedIn
Email
Scroll to Top

Ta strona korzysta z plików cookies w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.