KWIECIEŃ 2019

Gliniana miseczka z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Kamienicy Szlacheckiej

Gliniana miseczka (Muzeum Archeologiczne w Gdańsku)Cmentarzysko kultury wielbarskiej z okresu wpływów rzymskich w Kamienicy Szlacheckiej położone jest w centrum Pojezierza Kaszubskiego. Znajduje się w pobliżu znanej nekropolii z kurhanami i kręgami kamiennymi w Węsiorach, ale w przeciwieństwie do niej jest to tzw. cmentarzysko płaskie, bez widocznych konstrukcji naziemnych. Stanowisko znajduje się w północno-wschodniej części wsi, na wyniesieniu, obecnie już znacznie zabudowanym. Zostało ono częściowo zniszczone podczas wydobywania żwiru i prowadzenia prac budowlanych w latach 70. i 80. XX w.; jego pozostałość zbadali w latach 1987–1998 pracownicy Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Odkryto wówczas 106 obiektów, z czego 83 stanowiły groby – szkieletowe i ciałopalne (popielnicowe i jamowe).

Wśród przedmiotów znalezionych w grobach na uwagę zasługują: zapinki do spinania szat wykonane z brązu i srebra – niejednokrotnie ornamentowane pozłacanymi foliami – różnorodne okucia pasa, ostrogi, srebrne aplikacje zdobiące ubiór, bogate kolie złożone z paciorków szklanych i bursztynowych, a także naczynia gliniane. Te ostatnie pełniły funkcję popielnic, do których zsypywano prochy zmarłych po spaleniu zwłok na stosie; służyły też jako tzw. przystawki, czyli dary składane zmarłym chowanym do grobów w obrządku szkieletowym (inhumacyjnym).

Uwagę zwraca wielka staranność w wykonaniu i zdobieniu kamienickich naczyń. Wydaje się, że lokalny warsztat garncarski zatrudniał wyjątkowo uzdolnionych rzemieślników (być może profesją tą parały się kobiety). Warto pamiętać, iż w tamtych czasach naczynia gliniane były wykonywane ręcznie, bez użycia koła garncarskiego. Odkryte okazy są różnej wielkości: większe garnki bezuche lub uchate, wazy, situle, misy, puchary, dzbany oraz mniejsze czarki, pucharki, miseczki i kubki.

Prezentowane naczynie to brunatnoszara, baniasta miseczka o wychylonym na zewnątrz wylewie, przechodzącym łagodnie w szyjkę wyodrębnioną „uskokiem” od strony brzuśca. Załom brzuśca został ozdobiony ornamentem pól na przemian gładkich i chropowatych, wydzielonych za pomocą rytej zygzakowatej kreski. Partia powyżej kreski aż po wylew jest wygładzona, zaś poniżej – delikatnie schropowacona; przy samym dnie powierzchnia jest również gładka. Ornament jest charakterystyczny dla naczyń glinianych kultury wielbarskiej, jednak zazwyczaj występuje na dużych okazach, najczęściej na dwuuchych garnkach; tutaj nietypowo zdobi niewielką miseczkę. Wykonawca mógł się wzorować na podobnych w kształcie miseczkach szklanych, które trafiały na nasze ziemie z terenów prowincji rzymskich.

Miseczka ma wysokość 6,9 cm; średnica otworu wynosi 9,8 cm; śr. brzuśca: 9,3 cm; śr. dna: 5,5 cm.

Kości szkieletów na kamienickiej nekropoli zachowały się bardzo słabo. W grobie, z którego pochodzi miseczka, były tylko zęby. Na tej podstawie antropolog mógł stwierdzić, że pochowano tam osobę dorosłą, natomiast brak ozdób w wyposażeniu zmarłego (w miejscu pochówku znaleziono jedynie naczynko i brązowe okucie końca pasa) sugeruje, że mógł to być mężczyzna. Grób i pozostałe obiekty znalezione na cmentarzysku pochodzą z II lub III w. naszej ery.

Kurator: Małgorzata Tuszyńska
Tekst: Małgorzata Tuszyńska
Zdjęcie: Joanna Szmit
Opracowanie graficzne: Lidia Nadolska


Zabytek Miesiąca można zobaczyć w Domu Przyrodników przy ul. Mariackiej 25/26 w Gdańsku.

Mapa: https://archeologia.pl/archeologia_oddzialy/dom-przyrodnikow/
Godziny otwarcia: https://archeologia.pl/godziny-otwarcia/

Zapraszamy!

Udostępnij:

Facebook
Twitter
LinkedIn
Email
Scroll to Top

Ta strona korzysta z plików cookies w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.