Krzemienne sierpy z epoki kamienia
Sierpy należą do najstarszych narzędzi żniwnych używanych przez człowieka. W ciągu wielu wieków zmieniały się ich kształty i materiały, z których je wykonywano. Pierwsze sierpy składały się z kawałka drewna, w którym osadzano drobne fragmenty krzemienia, odpowiednio zaostrzone. W początkach drugiego tysiąclecia p.n.e. używano sierpów wykonanych z jednej dużej konkrecji krzemienia. Miały one najczęściej kształt półksiężyca. Powierzchnia ich była odpowiednio retuszowana.
Sierpy, zwane też nożami sierpowatymi, mogły być używane jako noże. O ich przeznaczeniu świadczą ślady zużycia widoczne na powierzchni narzędzia. Metodę, przy pomocy której badane są ślady użytkowe na narzędziach krzemiennych, nazywa się traseologią.
W zbiorach Muzeum Archeologicznego w Gdańsku znajdują się dwa sierpy odkryte w zachodniej części województwa pomorskiego. Jeden z nich pochodzi z miejscowości Gać (gm. Słupsk), drugi z miejscowości Karwica (gm. Cewice). Okaz z Karwicy ma 6,6 cm długości. W jego dolnej części widoczne są ślady złamania; pierwotny kształt był zbliżony do półksiężyca. Widoczne wyświecenia wewnętrznej krawędzi wskazują, że ten sierp mógł być używany do ścinania traw lub zbóż.
Nierozstrzygniętą kwestią pozostaje natomiast funkcja okazu z Gaci. Zachowany fragment, o długości 8 cm, mógł być częścią sierpa lub sztyletu krzemiennego. Obie krawędzie przedmiotu opracowane są drobnym retuszem, z wyraźnymi śladami odbić. Zachowane ostre krawędzie retuszu wskazują, że sierp nie był intensywnie użytkowany. Oba sierpy zostały wykonane z miejscowego krzemienia bałtyckiego. Dobór konkrecji krzemiennych oraz staranne opracowanie powierzchni i krawędzi pracujących narzędzi wskazują na wysoki poziom wytwórczości krzemieniarskiej. Prezentowane narzędzia należą do nielicznych zabytków datowanych na przełom epoki kamienia i wczesnej epoki brązu, znalezionych na terenach Pomorza Wschodniego.
Kurator: Olgierd Felczak
Tekst: Danuta Król
Zdjęcie: Zofia Grunt
Opracowanie graficzne: Lidia Nadolska
Zabytek Miesiąca można zobaczyć w Domu Przyrodników przy ul. Mariackiej 25/26 w Gdańsku.
• Mapa: https://archeologia.pl/archeologia_oddzialy/dom-przyrodnikow/
• Godziny otwarcia: https://archeologia.pl/godziny-otwarcia/
Zapraszamy!