Od połowy XX wieku na Pomorzu pojawiło się wiele różnych inwestycji. Niektóre z nich trwale zmieniły krajobraz regionu. Skalę przekształceń dokumentują materiały zgromadzone w archiwum. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku zachęca do refleksji, udostępniając kolekcję fotografii wykonanych przy okazji badań wykopaliskowych w okresie od lat 60. minionego stulecia aż po rok 2005.
Na muzealnych zdjęciach widać stanowiska archeologiczne, takie jak grodziska, cmentarzyska i osady. Wyjątkową wartość historyczną mają fotografie wykonane na terenach, gdzie później zrealizowano inwestycje budowlane. W kolekcji są na przykład zdjęcia z lat 70. XX w. ukazujące obszar przeznaczony pod budowę elektrowni jądrowej w Żarnowcu. Albo fotografie z lat 80. dokumentujące pracę archeologów, zanim w danym miejscu powstały bloki mieszkalne lub – w przypadku miejscowości turystycznych – zabudowa letniskowa.
Muzeum Archeologiczne w Gdańsku systematycznie digitalizuje swoje zasoby archiwalne. W 2021 roku uzyskało dofinansowanie ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu na wykonanie kwerendy i cyfrowe udostępnienie 480 fotografii. Zdigitalizowane i opisane obiekty archeologiczne trafią następnie do internetowego katalogu www.archeoportal.pl, dostępnego dla wszystkich. W ten sposób powstaje otwarta baza cennej wiedzy o regionie.
Krajobrazy nad Wisłą
Na północ od Gniewu, we wsi Ciepłe, bezpośrednio nad skarpą wiślaną zlokalizowano cztery średniowieczne grody (grodziska). Obiekty zostały wydatowane w przedziale od XI do XIV wieku. W czasie badań wykopaliskowych oraz inspekcji terenowych wykonano zdjęcia grodzisk i najbliższej okolicy.
Pomiędzy jeziorami
Pozostałości grodu kasztelańskiego należą do najważniejszych stanowisk archeologicznych w gminie Chmielno. Gród został zlokalizowany na przesmyku pomiędzy jeziorami Kłodno i Białe. Do wałów grodziska przylegało rozległe podgrodzie. Ślady użytkowania grodu datowane są na X–XIII w.
Nad Jeziorem Żarnowieckim
Zachodni brzeg Jeziora Żarnowieckiego wielokrotnie był terenem badań wykopaliskowych. Prace te wiązały się głównie z budową elektrowni jądrowej. Większość osad pradziejowych zlokalizowano bezpośrednio nad brzegiem jeziora, natomiast cmentarzyska i gród – na krawędzi Wysoczyzny Żarnowieckiej.
Grodzisko w środku miasta
Grodzisko w Sopocie należy do najstarszych zabytków miasta. Obiekt był wielokrotnie badany wykopaliskowo. Obecnie przy ul. Jana Jerzego Haffnera 63 funkcjonuje skansen archeologiczny, którego częścią jest zrekonstruowany gród wczesnośredniowieczny.
Osada nad jeziorem
Pojezierze Kaszubskie, obfitujące w zbiorniki wodne, stanowiło atrakcyjne miejsce dla osadników z czasów wczesnego średniowiecza. Nad Jeziorem Raduńskim zlokalizowana była osada, rozpoznana wykopaliskowo w 1973 roku.
Wykopaliska przed inwestycją
Większość badań wykopaliskowych prowadzona jest na terenach, gdzie planuje się inwestycje. Pracownicy Muzeum Archeologicznego w Gdańsku uczestniczyli m.in. w pracach poprzedzających rozbudowę zakładu Eko Dolina w Łężycach.
Odkrycia w Luzinie
Na terenie Luzina przeprowadzano wiele badań wykopaliskowych, przy okazji przypadkowych odkryć grobów skrzynkowych, a także w miejscach zlokalizowania osad pradziejowych oraz grodziska wczesnośredniowiecznego.
Cmentarzyska grobów skrzynkowych
Na Pomorzu Wschodnim występują licznie cmentarzyska grobów skrzynkowych. Taki grób składa się z kamiennej skrzyni zawierającej popielnice (urny) z przepalonymi szczątkami ludzkimi. Wiele fotografii dokumentujących położenie cmentarzysk zostało wykonanych w czasie wyjazdów terenowych, kiedy to archeolodzy weryfikowali odkrycia odnotowane m.in w okresie międzywojennym.
Zdjęcia udostępniono w ramach zadania „Digitalizacja i udostępnienie kolekcji fotografii z zasobów archiwalnych Muzeum Archeologicznego w Gdańsku”, dofinansowanego ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.